Ból brzucha jest jednym z najczęstszych objawów, które skłaniają pacjentów do szukania pomocy medycznej. Choć wiele przypadków bólu brzucha wynika z łagodnych dolegliwości, takich jak niestrawność czy skurcze jelitowe, nowy i silny ból brzucha może wskazywać na poważniejsze schorzenia wymagające natychmiastowej interwencji. W artykule omówimy najczęstsze przyczyny silnego bólu brzucha, metody diagnostyczne oraz podejście do leczenia.

Rodzaje bólu brzucha

Aby lepiej zrozumieć przyczynę bólu brzucha, istotne jest rozróżnienie jego rodzajów:

1. Ból ostry
   Pojawia się nagle i często jest bardzo intensywny. Może wskazywać na stany nagłe, takie jak zapalenie wyrostka robaczkowego, perforacja wrzodu żołądka czy niedrożność jelit.
2. Ból przewlekły
   Trwa przez dłuższy czas, często przez tygodnie lub miesiące. Może być związany z chorobami przewlekłymi, takimi jak zespół jelita drażliwego czy zapalne choroby jelit.
3. Ból kolkowy
   Charakteryzuje się nagłymi napadami, często związanymi ze skurczami mięśni gładkich. Typowy dla kamicy żółciowej czy kamicy nerkowej.
4. Ból rozlany
   Odczuwany na dużej powierzchni brzucha. Często występuje w infekcjach wirusowych, takich jak grypa żołądkowa.
5. Ból miejscowy
   Ograniczony do konkretnej części brzucha, np. prawego dolnego kwadrantu w przypadku zapalenia wyrostka robaczkowego.

Najczęstsze przyczyny nowego i silnego bólu brzucha

Schorzenia jamy brzusznej

1. Zapalenie wyrostka robaczkowego
   Charakteryzuje się bólem zaczynającym się w okolicy pępka, który następnie przesuwa się do prawego dolnego kwadrantu. Towarzyszą mu gorączka, nudności i brak apetytu.
2. Ostre zapalenie trzustki
   Powoduje silny ból w nadbrzuszu, który promieniuje do pleców. Może być związany z nadmiernym spożyciem alkoholu lub kamicą żółciową.
3. Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy
   Perforacja wrzodu żołądka prowadzi do nagłego, ostrego bólu w nadbrzuszu. Stan ten wymaga pilnej interwencji chirurgicznej.
4. Niedrożność jelit
   Objawia się silnym bólem brzucha, wzdęciami, brakiem wypróżnień oraz wymiotami. Może być spowodowana zrostami, guzem lub ciałem obcym.
5. Zapalenie pęcherzyka żółciowego
   Powoduje ból w prawym górnym kwadrancie brzucha, często po spożyciu tłustych posiłków. Może być związane z obecnością kamieni żółciowych.
6. Zawał jelit
   Niedokrwienie jelit wywołuje silny, nagły ból brzucha. Często występuje u osób starszych z chorobami sercowo-naczyniowymi.

Problemy ginekologiczne u kobiet

1. Ciąża pozamaciczna
   Silny ból w dolnej części brzucha, który może towarzyszyć krwawieniu z dróg rodnych, wymaga natychmiastowej interwencji.
2. Torbiel jajnika
   Pęknięcie torbieli może powodować nagły ból w podbrzuszu, czasami z krwawieniem wewnętrznym.
3. Zapalenie narządów miednicy mniejszej
   Infekcja bakteryjna wywołuje ból w podbrzuszu, gorączkę i upławy.

Choroby układu moczowego

1. Kamica nerkowa
   Powoduje silny ból w okolicy lędźwiowej promieniujący do pachwiny. Może być związany z krwiomoczem i częstym oddawaniem moczu.
2. Zakażenie układu moczowego
   Często objawia się bólem w podbrzuszu, pieczeniem podczas oddawania moczu oraz gorączką.

Przyczyny naczyniowe

1. Tętniak aorty brzusznej
   Pęknięcie tętniaka aorty prowadzi do nagłego, rozdzierającego bólu brzucha i pleców. Jest to stan zagrożenia życia wymagający natychmiastowej pomocy.
2. Zakrzepica żył krezkowych
   Powoduje niedokrwienie jelit i silny ból brzucha.

Inne przyczyny

1. Infekcje wirusowe i bakteryjne
   Zapalenie żołądka i jelit wywołane przez wirusy lub bakterie powoduje ból brzucha, biegunkę, wymioty i gorączkę.
2. Zatrucie pokarmowe
   Objawia się bólem brzucha, biegunką, wymiotami i gorączką po spożyciu skażonej żywności.
3. Przepuklina
   Uwięźnięcie przepukliny może prowadzić do silnego bólu brzucha i niedrożności jelit.

Diagnostyka nowego i silnego bólu brzucha

Szybka i trafna diagnostyka jest kluczowa w przypadkach silnego bólu brzucha. Proces diagnostyczny obejmuje:

Wywiad lekarski

Lekarz zapyta o:

• Charakter bólu (ostry, przewlekły, kolkowy).
• Lokalizację i promieniowanie bólu.
• Towarzyszące objawy, takie jak gorączka, nudności, wymioty, biegunka, krwawienie.
• Ostatnie spożyte posiłki, historię chorób oraz zażywane leki.

Badanie fizykalne

Obejmuje:

• Palpację brzucha w celu wykrycia bolesności, napięcia mięśniowego czy guzów.
• Ocenę perystaltyki jelit za pomocą osłuchiwania.
• Badanie per rectum w celu oceny odbytnicy i wykrycia krwi.

Badania dodatkowe

1. Badania laboratoryjne
   Morfologia krwi, CRP, testy wątrobowe, poziom amylazy i lipazy, badanie moczu.
2. Badania obrazowe

• USG jamy brzusznej pozwala ocenić narządy wewnętrzne, takie jak wątroba, trzustka, nerki czy pęcherzyk żółciowy.
• Tomografia komputerowa jest szczególnie przydatna w diagnostyce ostrych stanów chirurgicznych, takich jak perforacje czy zapalenie wyrostka robaczkowego.

3. Endoskopia
   Wykorzystywana do oceny żołądka i dwunastnicy w przypadku podejrzenia choroby wrzodowej.
4. EKG
   W celu wykluczenia zawału serca jako potencjalnej przyczyny bólu promieniującego do nadbrzusza.

Leczenie nowego i silnego bólu brzucha

Leczenie zależy od przyczyny bólu:

1. Leczenie farmakologiczne

• Leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, takie jak paracetamol czy niesteroidowe leki przeciwzapalne.
• Antybiotyki w przypadku zakażeń bakteryjnych.
• Leki spazmolityczne w kolkach nerkowych i żółciowych.

2. Leczenie chirurgiczne

• Operacja w przypadku zapalenia wyrostka robaczkowego, perforacji wrzodu, niedrożności jelit czy przepukliny.
• Zabiegi wewnątrznaczyniowe w leczeniu tętniaków aorty brzusznej.

3. Leczenie wspomagające

• Nawadnianie doustne lub dożylne w przypadku odwodnienia.
• Dieta lekkostrawna po ustąpieniu ostrych objawów.

Nowy i silny ból brzucha jest objawem, który zawsze wymaga uwagi. Może wskazywać na szerokie spektrum schorzeń, od stosunkowo łagodnych do zagrażających życiu. Kluczowe znaczenie ma szybka konsultacja z lekarzem, który przeprowadzi odpowiednią diagnostykę i zaproponuje właściwe leczenie. Wczesna interwencja może zapobiec poważnym powikłaniom i przyczynić się do szybkiego powrotu do zdrowia. Dbałość o zdrową dietę, regularną aktywność fizyczną i unikanie czynników ryzyka może również pomóc w zapobieganiu wielu schorzeniom powodującym ból brzucha.